Уроженец Гомельщины, писатель Михаил Болсун – о любви к Родине, своих произведениях и трагедии Великой Отечественной

— Хто не мае пачуцця любові да свайго краю, той нагадвае мне бяскрылую птушку, якая хоча ўзляцець, ды не можа, — параўноўвае Міхась Міхайлавіч. — Не магу трываць паклёпнікаў, здраднікаў, двурушнікаў. Вучу гэтаму і чытачоў, у тым ліку на публічных выступленнях у школах, бібліятэках. У дзень вызваленння Гомеля ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў расказваў ліцэістам, што акупанты вытваралі. Дзеці ўважліва слухалі. Трэба ўсё рабіць, каб маладое пакаленне ведала праўду. Дарэчы, год для мяне выдаўся ўраджайным у сэнсе зваротнай сувязі з чытачамі — 40 выступленняў. І калі хоць нешта запала людзям у душу, а па вачах бачыў, што запала, то я задаволены.

Снежань для Міхася Болсуна асацыіруецца перш за ўсё з вяртаннем таты з фронту ў 1946‑м. Хлопчыку тады ішоў пяты год. Суседка грукае ў шыбу і крычыць: «Дзед, ваш Міша ідзе!»

— А дзед тым часам плёў мне лапці, — прыгадвае суразмоўца. — Раптам заходзіць у хату салдат, кідае на парозе рэчавы мяшок, падхоплівае мяне, абдымае, а потым як заплача. Пытаюся ў яго: «Чаму ты румзаеш, дзядзька?» — «Сынок, я ж твой тата…» Ён развязаў мяшок, дастаў адтуль цаглінку хлеба, тры бляшанкі кансерваў і два кавалкі прэсаванага цукру памерам з мужчынскі кулак. Сустрэча была шчымлівай, цёплай… Запомнілася на ўсё жыццё.

Многія вершы Міхась Болсун прысвячае землякам-вяскоўцам і малой радзіме. На гэту тэму ў яго асобная кніга — «Роднае, блізкае». Краснадарская пісьменніцкая арганізацыя нават пераклала яе на рускую мову і распаўсюдзіла па расійскіх бібліятэках. Міхась Міхайлавіч нарадзіўся ў слыннай чачэрскай вёсцы Балсуны, аднайменнай са сваім прозвішчам:

— У 1667 годзе скончылася чарговая вайна Расіі з Рэччу Паспалітай. На баку расіян выступалі казакі. Пасля вайны ім прапанавалі стаць на варту мяжы, за што, апрача грошай, паабяцалі зямлю. Казакі бралі шлюбы з рускімі і беларускімі дзяўчатамі. На мяжы з Бранскай вобласцю ўтварыліся дзве вёскі: у Веткаўскім раёне — Казацкія Балсуны, а ў Чачэрскім — Балсуны, адкуль я родам. Чаму такая назва? У казакоў быў атаман — палкоўнік Болсун. Вёска жыве і зараз, тут 102 хаты.

Міхась Болсун — ганаровы грамадзянін Чачэрскага раёна. Хоць даўно жыве ў Гомелі, але з землякамі не парывае сувязі, аб'ездзіў мясцовыя бібліятэкі, школы. Наведваецца ў рэдакцыю, адкуль пайшоў яго журналісцкі старт.

Свае першыя вершы юны Міхась напісаў у школе. Змалку быў прывучаны і да сялянскай працы. Акучваў бульбу, вазіў на конях сена і снапы для малацьбы, як падрос — касіў і хадзіў за плугам. Свае першыя грошы зарабіў у Кіраваградскай вобласці на калгаснай уборцы ўраджаю, куды паехаў, атрымаўшы атэстат сталасці. Вярнуўшыся ў родныя мясціны, загадваў сельскай бібліятэкай, служыў у ракетных войсках стратэгічнага прызначэння і менавіта ў арміі як след пазнаёміўся з журналістыкай — пісаў нататкі ў акруговыя газеты.

— Пасля службы мне прапанавалі выкладаць у школе фізкультуру, — успамінае Міхась Болсун. — Адначасова завочна паступіў у Гомельскі педінстытут імя Чкалава на факультэт педагогікі і методыкі пачатковага навучання. Пазней запрасілі ў чачэрскую райгазету. За няпоўныя восем гадоў прайшоў у гэтай рэдакцыі амаль усе прыступкі кар'ернай лесвіцы: літсупрацоўнік, загадчык аддзела пісем, сельгасаддзела, адказны сакратар, намеснік рэдактара. З часам стаў самым маладым галоўным рэдактарам райгазеты «Авангард» суседняга Буда-Кашалёўскага раёна.

Далей — яшчэ вышэй. Старанная вучоба на факультэце журналістыкі Мінскай вышэйшай партшколы і праца ў тэлерадыёкампаніі «Гомель». Міхась Болсун загадваў аддзелам інфармацыйных праграм, вёў «Званы Чарнобыля», сатырычную «Радыёпарылку», удзельнічаў у радыёпераклічцы на ўвесь Савецкі Саюз.

— Найцікавейшая праца, якая дае магчымасць мець зносіны з выбітнымі людзьмі, — адгукаецца пра сферу журналістыкі Міхась Міхайлавіч. — Амаль 20 гадоў мой аддзел забяспечваў інфармацыяй выпускі на абласным радыё і тэлебачанні.

Нягледзячы на адказную прафесію, творца сумяшчаў службовыя і пісьменніцкія абавязкі. Праўда, даволі доўга пісаў у стол, не разлічваў, што яго кнігі будуць разыходзіцца як гарачыя піражкі. А падштурхнула да выдання кіраўніцтва Чачэрскага райвыканкама. Запыталі, чаму не выдаюся, і прафінансавалі першы лірычны зборнік «Яблыня ў фаце».

— Перачытваю яго і ўношу праўкі, — прызнаецца аўтар. — Думаю, зараз напісаў бы лепш. Але ж кнігі, як дзеці, праходзяць свой шлях развіцця, станаўлення. Таму нічога не трэба мяняць. Пасля заняўся прозай і напісаў «Чечерский след в науке» — пра вучоных-землякоў. Чачэрскі раён па насельніцтве і плошчы параўнальна невялікі, няма і 15 тысяч жыхароў. Але багаты на таленты: я налічыў 53 землякі са ступенню кандыдата або доктара навук у розных галінах. Дарэчы, НАН Беларусі ўзначальвае таксама выхадзец з Чачэр­шчыны Уладзімір Гусакоў.

Многа добрай паэзіі не бывае, перакананы мой суразмоўца. Таму не трэба гнацца за колькасцю радкоў, варта рабіць ухіл на якасць.

— Можа, дзівак, але большасць вершаў напісаў ноччу, з трох да шасці раніцы, — усміхаецца Міхась Болсун. —

Бывае, прачынаюся, а ў галаве круціцца радок. Хутчэй хапаю аловак і шматок паперы, каб запісаць, бо раніцай забываецца. Калі пытаюцца, як пішу вершы, маю добры адказ: «Я іх не пішу, а запісваю».

Ёсць у пісьменніка планы на будучы год. Піша кнігу пра ваенную медсястру, якая падчас Вялікай Айчыннай выратавала з поля бою за два дні 40 параненых і сама засталася інвалідам. Згубіла левую руку, локцевы сустаў правай, пасля мноства аперацый яе правая нага была карацейшай. Між тым медсястра папрасіла замяніць першую групу на другую і яшчэ 25 гадоў працавала па прафесіі. Такая моцная духам!

— Спадзяюся ў 2024‑м ажыццявіць гэты творчы план, — разважае Міхась Болсун. — А вам, шаноўныя чытачы, жадаю, каб усе мы жылі ў згодзе і міры. Хай колас будзе ўрадлівым, а «Сельская газета» здзіўляе падпісчыкаў добрымі матэрыяламі.

***

***

***